Wertep - teatr bożonarodzeniowy - założonego przez ukraińskich przesiedleńców z Akcji "Wisła"; portret zbiorowy ucharakteryzowanych aktorów z rekwizytami

Uczniowie ukraińskiego internatu, prawdopodobnie na ulicy Białego Boru, w środku prawdopodobnie Mikołaj Kowalczyk

Portret zbiorowy założycieli ukraińskiej szkoły, prawdopodobnie w Białym Borze (z relacji świadek nie wynika to dokładnie) - Włodzimierz Szulhan, Stefania Szulhan, Eugenia Koziej (Kowalczyk), Oleksy Kotyński

Relacja Ołeny Skoczypiec, Ukraińki przesiedlonej podczas wojny do Besarabii a następnie podczas Akcji "Wisła"; świadek porusza temat relacji Ukraińców z Polakami w rodzinnej wsi i następnie na przesiedleniu w Besarabii i na tzw. Ziemiach Odzyskanych, opowiada też o warunkach życia i pracy nauczyciela w szkole polskiej i ukraińskiej po II Wojnie Światowej, dużo miejsca poświęca kwestii organizowania cerkwi grekokatolickiej w Białym Borze i relacjom z księżmi rzymskokatolickimi; świadek często opowiada ogólnie, zasłania się niepamięcią.   Zakres chronologiczny: 1939-2015   Miejsca wydarzeń: Miłków (pow. Lubaczów, woj. podkarpackie, wieś nieistniejąca), Mandża (Besarabia), Oleszyce (pow. Lubaczów, woj. podkarpackie), Kaliska (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Drzewiany (pow. koszaliśki, woj. zachodniopomorskie), Koszalin (Woj. zachodniopomorskie), Katowice (woj. śląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Białystok (woj. podlaskie), Załuż (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Warszawa (woj. mazowieckie)

Relacja Olgi Uchryn, Ukraińki przesiedlonej podczas Akcji "Wisła", opowiadająca o życiu w bieszczadzkiej wsi w latach 40. XX w. i na tzw. Ziemiach Odzyskanych w latach 50.-80. XX w., najwięcej uwagi poświęcając relacjom Polaków i Ukraińców, warunkom życia i życiu codziennemu; porusza też temat partyzantki ukraińskiej, wywózki ojca na Sybir, przesiedlenia, organizowania PGR, odwiedzin stron rodzinnych, organizowania się lokalnej cerkwi grekokatolickiej.   Zakres chronologiczny: 1945-2015   Miejsca wydarzeń: Żernica Niżna (pow. leski, woj. podkarpackie, wieś nieistniejąca), Zagórz (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Dyminek (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Kaliska (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Kołtki (pow. szczecinecki, woj. Zachodniopomorskie), Biały Bór (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Kocborowo (Starogard Gdański, woj. pomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Goleniów (woj. zachodniopomorskie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Bylica (woj. zachodniopomorskie), Żary (woj. lubuskie), Żagań (woj. lubuskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Ciechocinek (pow. aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie), Hoczew (pow. leski, woj. podkarpackie), Słupsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie)

Relacja Zofii Skoczypiec, Ukraińki przesiedlonej podczas Akcji "Wisła", dotycząca jej rodzinnej wsi Trójca, życia codziennego tuż po wojnie, wysiedlenia w 1947 r. i pierwszych lat pobytu na tzw. Ziemiach Odzyskanych, relacjach z ludnością polską, organizowania się ludności ukraińskiej wokół cerkwi, szkoły i stowarzyszenia kulturalnego, przełamywania wraz z Polakami wzajemnych uprzedzeń i ucieczek na Zachód w latach późniejszych; świadek czyni też pewne refleksje na temat tożsamości Ukraińców i małżeństw mieszanych, opowiada też historię swojego ojca, który przed II Wojną Światową wyjeżdżał do Francji, aby zarobić na warsztat tkacki.   Zakres chronologiczny: 1936-2015   Miejsca wydarzeń: Trójca (pow. Ustrzyki Dolne, woj. podkarpackie), Rybotycze (pow. Ustrzyki Dolne, woj. podkarpackie), Wybudowanie (dziś Biały Dwór, pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Człuchów (woj. pomorskie), Kreców (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Sanok (woj. podkarpackie), Lesko (woj. podkarpackie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Tarnów (woj. małopolskie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Gdynia (woj. pomorskie)

Relacja Józefa Dobosza, Ukraińca, dotycząca jego rodzinnej wsi Krecowa, tamtejszych stosunków narodowościowych i społecznych przed II Wojną Światową, okupacji niemieckiej i radzieckiej, pracy w niemieckiej organizacji junackiej, ucieczki i wstąpienia do Ukraińskiej Powstańczej Armii, aresztowania i więzienia Sanoku, Sztumie oraz w obozach w Jaworznie i Strzelcach Opolskich, pracy w Powiatowym Przedsiębiorstwie Robót Budowlanych w Miastku, życia ukraińskiej diaspory w Białym Borze i kontaktów z rodziną przesiedloną na Ukrainę i przebywającą w Kanadzie; świadek szczegółowo opowiada wiele epizodów ze swojego życia, zarówno przed wojną jak i w jej czasie i w latach powojennych.   Zakres chronologiczny: 1937-1990   Miejsca wydarzeń: Kreców (pow. Przemyśl, woj. podkarpackie), Kuźmina (pow. Przemyśl, woj. podkarpackie), Sanok (woj. podkarpackie), Jaworzno (woj. śląskie), Strzelce Opolskie (woj. opolskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Miastko (woj. zachodniopomorskie), Czortków (Čortkìv, Ukraina), Toronto (Kanada), Szczecinek (woj. zachodniopomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Sztum (woj. pomorskie), Słupsk (woj. pomorskie), Wałcz (woj. zachodniopomorskie), Człuchów (woj. pomorskie), Chojnice (woj. pomorskie), Konin (woj. wielkopolskie), Łódź (woj. łódzkie), Sieradz (woj. łódzkie), Nowy Dwór Gdański (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Piła (woj. wielkopolskie), Tyrwa Wołoska (woj. podkarpackie), Żurawica (pow. przemyski, woj. podkarpackie), Oświęcim (woj. małopolskie), Lwów (Ukraina), Pruszcz Gdański (woj. pomorskie), Dyminek (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Tarnopol (Ukraina), Jarosław (woj. podkarpackie), Warszawa (woj. mazowieckie), Edmonton (Kanada)

Relacja Michała Kowalczyka, Ukraińca przesiedlonego w ramach Akcji "Wisła", dotycząca jego rodzinnej wsi Krajna, czasów II Wojny Światowej i działań okupanta niemieckiego i rosyjskiego, wywózki na tzw. Ziemie Odzyskane i zakwaterowania w Białym Borze, działań zmierzających do nawiązania kontaktów z rozproszoną rodziną, organizowania szkoły ukraińskiej i parafii grekokatolickiej w Białym Borze oraz społeczności ukraińskiej tamże; świadek opowiada szczegółowo kilka wątków, np. ukrycie się w Krajni Ukraińców uciekających przed polskim wojskiem, poszukiwanie domu w Białym Borze, dużo miejsca poświęca, wraz z żoną, obsadzie personalnej i ocenie kierownictwa szkoły ukraińskiej w Białym Borze; na końcu przytacza opowieść świadka zabójstwa gen. Karola Świerczewskiego.   Zakres chronologiczny: 1939-1965   Miejsca wydarzeń: Krajna (daw. pow. Dobromil, woj. lwowskie, wieś nieistniejąca), Bińcze (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Toronto (Kanada), Bircza (pow. przemyski, woj. podkarpackie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Sydney (Australia), Katowice (woj. śląskie), Olszanica (pow. leski, woj. podkarpackie), Oleśnica (woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Kraków (woj. małopolskie), Lędyczek (pow. złotowski, woj. wielkopolskie), Białogard (woj. zachodniopomorskie), Słupsk (woj. pomorskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Zegrze (pow. legionowski, woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie), Brzeżawa (pow. przemyski, woj. podkarpackie), Olszanowo (pow. człuchowski, woj. pomorskie), Człuchów (woj. pomorskie), Czaplinek (pow. drawski, woj. zachodniopomorskie), Drohobycz (Ukraina), Sokal (Ukraina), Wałcz (woj. zachodniopomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie)

Relacja Józefa Ikało, Ukraińca przesiedlonego w ramach Akcji "Wisła", dotycząca jego rodzinnej wsi Krajnia, stosunków polsko-ukraińskich przed i w czasie wojny, wypadków związanych z przejściem frontu w 1945 r., wysiedleń w 1946 i 1947 r., podróży i przyjazdu na tzw. Ziemie Odzyskane, nauki i pracy zawodowej oraz życia kulturalnego Ukraińców w Białym Borze (zespół muzyczny, kino, cerkiew, zwyczaje, zabawy); świadek mówi też o ustosunkowaniu się części przesiedleńców do swojej ukraińskiej tożsamości; wspomina też współżycie grup etnicznych w Białym Borze (Niemcy, Ukraińcy, Kaszubi, Białorusini).   Zakres chronologiczny: 1939-1992   Miejsca wydarzeń: Krajna (daw. pow. Dobromil, woj. lwowskie, wieś nieistniejąca), Bińcze (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Lędyczek (pow. Złotów, woj. wielkopolskie), Słupsk (woj. pomorskie), Bircza (pow. przemyski, woj. podkarpackie), Arłamów (pow. bieszczadzki, woj. podkarpackie), Koczała (pow. człuchowski, woj. pomorskie), Człuchów (woj. pomorskie), Chojnice (woj. pomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Kołobrzeg (woj. zachodniopomorskie), Kaliska (pow. starogardzki, woj. pomorskie), Drzonowo (pow. kołobrzeski, woj. zachodniopomorskie), Stepień (pow.szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Pieniężnica (pow. człuchowski, woj. pomorskie), Komańcza (pow. sanocki, woj. podkarpackie)

Relacja Stefanii Myc, Ukrainki przesiedlonej w ramach Akcji "Wisła", wspominającej rodzinną wieś Kreców, pracę, szkołę, polskich dziedziców dworu we wsi, relacje między Polakami a Ukraińcami, okupację radziecką i niemiecką, wysiedlenia w 1945, podczas których część jej rodziny wyjechała na radziecką Ukrainę, następnie wysiedlenie w 1947, w czasie którego część Polaków dobrowolnie dołączyła do ukraińskich sąsiadów, organizowanie sobie życia na nowym miejscu, w tym układanie stosunków z Polakami; świadek dużo miejsca poświęca problemom społeczności ukraińskiej na okolicznym terenie, wspomina też kształtowanie się Kościoła grekokatolickiego, w którym najważniejszą rolę grał ks. Stepan Dziubyna; mówiąc o okupacji niemieckiej świadek przekazała historię swojego brata, powołanego do WehrmachtuZakres chronologiczny: 1930-1970Miejsca wydarzeń: Kreców (pow. Przemyśl, woj. podkarpackie), Zagórz (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Koczała (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Linowo (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Sanok (woj. podkarpackie), Człuchów (woj. pomorskie), Salzburg (Austria), Tyrawa Wołoska (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Boblice (pow. koszaliński, woj. zachodniopomorskie), Słupsk (woj. pomorskie)

Relacja Michała Szydywara, Ukraińca przesiedlonego w ramach Akcji "Wisła", wspominającego rodzinną wieś Dołżyce, grupy etniczne (Ukraińcy, Cyganie, rodzina polska, rodzina żydowska), stosunki między nimi, kontakty z Rusią Zakarpacką, czasy okupacji niemieckiej i radzieckiej, partyzantkę działającą w okolicy, rozstrzelanie swego wujka oskarżonego o współpracę z UPA, następnie wywózkę na Pomorze, adaptowanie się do nowych warunków, pracę w PGR i początki życia religijnego grekokatolików; świadek nie prowadzi ciągłej narracji, a zdawkowo odpowiada na pytania, podaje jednak dużo szczegółów, np. nazwiska rodzin wysiedlonych, nazwisko proboszcza, gwarowe określenia grup etnicznych.   Zakres chronologiczny: 1938-1980   Miejsca wydarzeń: Dołżyca (pow. lesko, woj. podkarpackie), Nowy Łupków (pow. sanok, woj. podkarpackie), Szczecinek (woj. zachodniopomorskie), Stępień (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Łopienka (pow. leski, woj. podkarpackie), Baligród (pow. leski, woj. podkarpackie), Wola Michowa (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Trzebiatów (pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie), Bytów (woj. pomorskie), Bobolice (woj. zachodniopomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Drzonowo (pow. kołobrzeski, woj. zachodniopomorskie), Włocławek (woj. kujawsko-pomorskie), Pustkowo (pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie)

Relacja Eugenii Kowalczyk, Ukraińki przesiedlonej w ramach Akcji "Wisła", opowiadającej o czasie wojny w rodzinnej wsi Futory, okupacji niemieckiej i radzieckiej, o powojennych napięciach pomiędzy Ukraińcami i Polakami, wspomina też Żydów mieszkających w okolicy; następnie mówi o przesiedleniu w ramach Akcji "Wisła" i organizowaniu sobie życia na nowym terenie, relacjach z zastaną ludnością miejscową i z przywiezionymi zza Buga Polakami, opowiada też o swojej edukacji i pracy jako nauczycielka w szkole polskiej i ukraińskiej.   Zakres chronologiczny: 1939-2015   Miejsca wydarzeń: Futory (pow. Lubaczów, woj. podkarpackie), Oleszyce (pow. Lubaczów, woj. podkarpackie), Dzików (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Międzybórz (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Słupsk (woj. zachodniopomorskie), Rzeczenica (pow. Człuchów, woj. pomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Łódź (woj. łódzkie), Lwów (Ukraina), Szczyrk (pow. bielski, woj. śląskie), Tarnów (woj. małopolskie), Narol (pow. lubaczowski, woj. podkarpackie), Bełżec (woj. lubelskie)

Relacja Katarzyny Melnykewycz, Ukraińki przesiedlonej w ramach Akcji "Wisła", w której poruszono następujące tematy: rodzina i wieś rodzinna, wyjazdy zarobkowe ojca do USA, stosunki pomiędzy różnoetnicznymi mieszkańcami wsi, szkoła, czasy II Wojny Światowej, okupacja radziecka i niemiecka, działania UPA podczas wojny i zaraz po jej zakończeniu, działalność polskiej partyzantki, uniknięcie wywózki do ZSRR, Akcja "Wisła", przyjazd na Ziemie Zachodnie, organizowanie się ludności ukraińskiej w nowym miejscu zamieszkania, organizowanie lokalnego Kościoła grekokatolickiego, dylematy i obawy przesiedlonych Ukraińców.   Zakres chronologiczny: 1914-1970   Miejsca wydarzeń: Rakowa (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Szczecinek (woj. zachodniopomorskie), Nowe Gonne (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Przybyszówka (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Brzeźnica (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Mrzygłód (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Tyrawa Wołoska (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Świdwin (woj. zachodniopomorskie), Hamburg (Niemcy), Ropienka (pow. bieszczadzki, woj. podkarpackie), Bytów (woj. pomorskie), Stare Wierzchowo (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie), Koszalin (woj. zachodniopomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Biały Bór (pow. szczecinecki, woj. zachodniopomorskie)

Relacja Stefana Hnata, Ukraińca przesiedlonego w ramach Akcji "Wisła", dotycząca jego rodzinnej miejscowości Grąziowa i relacjach pomiędzy zamieszkującymi ją Ukraińcami i Polakami, następnie czasów okupacji radzieckiej i niemieckiej, wydarzeń z marca 1945 roku, kiedy to na wieś napadali partyzanci polscy i ukraińscy, świadek opowiada też o próbach uniknięcia wysiedlenia, a następnie o życiu na Pomorzu, gdzie został przesiedlony: służbie wojskowej w Ludowym Wojsku Polskim, układaniu stosunków z ludnością polską, początkach życia religijnego grekokatolików na Pomorzu, zawiązywaniu wspólnoty ukraińskiej (Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne).   Zakres chronologiczny: 1938-1970   Miejsca wydarzeń: Grąziowa (pow. Ustrzyki Dolne, woj. podkarpackie), Łomna (pow. Przemyśl, woj. podkarpackie, wieś nieistniejąca), Grabowo (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Prabuty (pow. Kwidzyn, woj. warmińsko-mazurskie), Bytów (woj. pomorskie), Biały Bór (pow. Szczecinek, woj. zachodniopomorskie), Miastko (pow. Bytów, woj. pomorskie), Lwów (Ukraina), Bircza (pow. przemyski, woj. podkarpackie), Chmielewo (pow. drawski, woj. zachodniopomorskie), Łubno (pow. rzeszowski, woj. podkarpackie), Olszanica (pow. leski, woj, podkarpackie), Lesko (woj. podkarpackie), Ustrzyki Dolne (pow. bieszczadzki, woj. podkarpackie), Zagórz (pow. sanocki, woj. podkarpackie), Tomaszów Lubelski (woj. lubelski), Trzebiatów (pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie)

Portret zbiorowy uczniów i nauczycieli szkoły przesiedleńców ukraińskich w Białym Borze, w drugim rzędzie od dołu siedzą nauczyciele, od lewej: Włodzimierz Szulhan, Stefania Szulhan, Eugenia Koziej (Kowalczyk), Oleksy Kotyński

Uczniowie szkoły ukraińskiej, prawdopodobnie w Białym Borze, podczas zabawy świątecznej w klasie szkolnej; wśród dzieci Oleksy Kotyński, nauczyciel; w tle choinka i zespół muzyczny, pod oknami siedzą starsze osoby; na ścianie tablica i godło państwowe

Eugenia i Mikołaj Kowalczyk przed kaplicą grekokatolicką w Białym Borze; na rękach Eugenii Kowalczyk ich córka Elżbieta

Ślub w kaplicy grekokatolickiej w Białym Borze; błogosławi ks. Stefan Dziubyna, w środku Józef Ikało (pan młody)

Pierwszy ślub w kaplicy grekokatolickiej w Białym Borze - Eugenia i Mikołaj Kowalczykowie wśród wiernych

Portret zbiorowy uczniów jednej z klas ukraińskiej szkoły, prawdopodobnie w Białym Borze; w środku stoi Eugenia Koziej (Kowalczyk); jest to drugi dzień funkcjonowania szkoły.

Nauczyciele szkół ukraińskiej i polskiej, prawdopodobnie w Białym Borze (z relacji świadek nie wynika to dokładnie), zebrani na spotkaniu towarzyskim, podczas spożywania posiłku w niezidentyfikowanym wnętrzu; druga od lewej Eugenia Koziej (Kowalczyk), czwarty od lewej prawdopodobnie Oleksy Kotyński, piąta prawdopodobnie Stefania Szulhan