[Wanda Kiałka (wówczas Cejko) podczas zbierania czarnych jagód]

zaświadczenie o zwolnieniu z łagru wystawione dla Wandy Kiałki (wówczas Ciejko)

Małżeństwo Wróblów z Bocznicy Strzeleckiej.

Stanisław Wiernik podczas zesłania do łagrów, za posiadanie "Legitymacji Legionisty".

Stanisław Wiernik podczas zesłania do łagrów, za posiadanie "Legitymacji Legionisty".

[zdjęcie nieznanego łagiernika wykonane prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę]

Autorzy na początku krótko opisują rodzinną osadę Barany, Iwacewicze i okolice. Tematem przewodnim wspomnień są losy Polaków (rodziny Pohlów i Wesołowskich) wywiezionych na Syberię. Przedstawiają okoliczności wywiezienia, podróż, a także tragiczne warunki życia w posiołku Gubokoje. Autorzy dokładnie opisują: podział pracy, los dzieci oraz starszych osób. W dalszej cześci krótko wspominają o pracy w leśnych przedsiębiorstwach oraz w sowchozie. Zakres chronologiczny: lata 20 XX-1945 r. Miejsca wydarzeń: Iwacewicze (Białoruś), osada Barany (Białoruś), Archangielsk (Rosja), Chołmogory (Rosja), posiołek Głubokoje (Kazachstan), posiołek Kołos (Kazachstan), Krasny Bór (Kazachstan), Dolinskaja (Ukraina).

Relacja Arkadiusza Chlebcewicza (ur. 1919, Terebeżów, Polesie) dot. sowieckich łagrów. A. Chlebcewicz, absolwent szkoły podoficerskiej, żołnierz 6. pułku lotniczego 162 eskadry myśliwskiej we Lwowie, dostał się w październiku 1939 r. do sowieckiej niewoli i po brutalnym śledztwie trafił do więzienia w Charkowie, skąd zimą 1940 r. wysłany został do obozu pracy w Workucie. Autor szczegółowo opisuje straszne warunki życia i pracy w sowieckich łagrach (Workuta, Uchta), w których spędził trzy lata, pracując przy budowie linii kolejowych i wydobyciu węgla oraz swoją późniejszą (3-letnią) pracę przymusową w portach rzecznych w Syktywkarze, Czernigowie. Wolność odzyskał w 1946 r.   Zakres chronologiczy: 1939-1946 Miejsca wydarzeń: Lwów, Charków, Workuta, Uchta, Syktywkar, Czernigów

Ryszard Ćwikliński rozpoczyna swoją relację od momentu wywiezienia jego całej rodziny (łącznie 5 osób) w bydlęcych wagonach na Syberię. Opisuje warunki w jakich przyszło im jechać oraz mieszkać. Podjęcie pracy w kołchozie przez ojca, życie codzienne w łagrze. Po ponad dwóch latach kolejne przymusowe przeniesienie do Kazachstanu (zmobilizowanie ojca do armii T. Kościuszki, śmierć matki, przeniesienie rodzeństwa do domu dziecka). W 1946r. wyjazd do Polski, spotkanie z ojcem. Podjęcie przez Świadka nauki najpierw w gimnazjum elektrycznym, potem w technikum elektrycznym, a następnie na Politechnice Wrocławskiej. Początki pracy i służby wojskowej.   Zakres chronologiczny: 1940-2000Miejsca wydarzeń: Podorka (pow. dziśnieński, woj. wileńskie, ob. Białoruś), Kotłas (obwód archangielski, Rosja), Krystyn, Archangielsk (Rosja), Bałach, Pochostmyczko, Warszawa (woj. mazowieckie), Przemyśl (woj. podkarpackie), Stargard Szczeciński (woj. zachodniopomorskie), Kostrzyn nad Odrą (woj. lubuskie), Gorzów Wielkopolski (woj. lubuskie), Kraków (woj. małopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Katowice (woj. śląskie), Środa Śląska (woj. dolnośląskie), Oborniki Śląskie (woj. dolnośląskie), Włocławek (woj. kujawsko-pomorskie), Dąbroszyn (woj. woj. lubuskie), Rakoszyce (woj. dolnośląskie), Kulin (woj. dolnośląskie), Kazachstan, Kirowsk (obwód murmański, Rosja).  

Irena Marek, z domu Paździerz, opisuje naukę w niemieckiej szkole podstawowej w Markowicach, pracę w fabryce cygar w Raciborzu, skierowanie do pracy w Blachownii w kuchnii w czasie II Wojny Światowej i życie w łagrze, ucieczkę z łapanki na roboty przymusowe, naloty bombowe i bombardowanie Raciborza, odbudowie mostu kolejowego, splądrowanie domu przez żołnierzy rosyjskich, zachorowanie brata na tyfus i wyprowadzkę do Opola w latach pięćdziesiątych.   Zakres chronologiczny: 1923–2018   Miejsca wydarzeń: Nędza (pow. raciborski, woj. śląskie), Markowice (pow. myszkowski, woj. śląskie), Racibórz (woj. śląskie), Opole (woj. opolskie), Bierdzany (woj. opolskie), Chuchelná (Czechy), Blachownia (pow. częstochowski, woj. śląskie)

Katarzyna Załoga, Sybiraczka, opisuje wywózkę na Syberię, warunki transportu, przyjazd do obozu, warunki w nim panujące, podaje szczegóły życia codziennego, pracę przymusową przy wyrębie lasu, przeniesienie z jednego obozu z drugiego, wstąpienie brata do Pierwszej Armii Wojska Polskiego, pobyt w Uzbekistanie, powrót do Polski, losy sierot, przedwojenne zwyczaje świąteczne, relacje pomiędzy ludnością polską, ukraińską i żydowską, ludobójstwo Polaków przez Ukraińców w czasie wojny i trudy codziennego życia przed wojną.   Zakres chronologiczny: 1930-1945   Miejsca wydarzeń: Basznia (pow. lubaczowksi, woj. podkarpackie), Zasłuże (pow. lubaczkowski, woj. podkarpackie), Nowosybrisk, Termez (Uzbekistan), Dachnów (pow. lubaczowski, woj. podkarpackie), Lubaczów (woj. podkarpackie), Jarosław (woj. podkarpackie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Częstochowa (woj. śląskie)

Relacja Bożeny Pieńkowskiej dotyczy pracy w Wydziale Plantacyjno-Surowcowym w Lubuskiej Wytwórni Wina oraz  w zielonogórskim Urzędzie Statystycznym.   Zakres chronologiczny: 1961-2017   Miejsca wydarzeń: Nowogród Bobrzański (pow. zielonogóskim, woj. lubuskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kaczenice (pow. zielonogórski, woj. lubuskie)

Helena Gryśkowa, opisuje sytuacje Polaków na Wołyniu po wybuchu II wojny światowej, relacje z ludźmi narodowości ukraińskiej, wywózka całej rodziny na Syberie i ich życie codzienne w tym miejscu. Reakcje ludności polskiej na pakt Sikorski- Majski.Wstąpienie do I Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater oraz przystąpienie do szkolenia oficerskiego, po paru miesiącach przeniesienie do Szkoły Oficerskiej w Murom. W 1943 r. świadek został skierowany do I Korpusu Wojska Polskiego, a następnie do III Zapasowego Pułku Piechoty w 1944 r. Dostanie rozkazu wyjazdu do Rzeszowa by sformować X Dywizje Wojska Polskiego i przejście z nim aż po Breslau.Zakres chronologiczny: 1939 - 1945Miejsca wydarzeń: Murom (Rosja), Wrocław (woj. dolnośląskie), Włodzimierz Wołyński (daw. woj. wołyńskie, obecnie Ukraina), Lublin (woj. lubelskie), Chełm (woj. lubelskie), Katowice (woj. śląskie), Hrubieszów (woj. lubelskie), Smoleńsk (Rosja), Kraków (woj. małopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Rzeszów (woj. podkarpackie)

Relacja Bogusława Traczewskiego, wywiezionego w 1940 r. z rodzinnego Wilna na Syberię, repatrianta, uczestnika strajków w 1956, 1970 i 1980 r.; świadek szczegółowo opowiada o wywiezieniu swojej rodziny przez radzieckiego okupanta, warunkach pobytu w syberyjskim łagrze Bajaryk, poszczególnych zdarzeniach z tamtego okresu, następnie repatriacji na tzw. Ziemie Odzyskane, pobycie w obozie przejściowym w Rzęsinie koło Gryfic, stosunkach z zastanymi tam Niemcami - wspomina też o pozostających do 1946 r. w okolicznych lasach niedobitkach Wehrmachtu; następnie wspomina o przenosinach do Szczecina i udziale w demonstracjach podczas kolejnych lat przełomowych w powojennej historii Polski; opowieść jest szczegółowa i precyzyjna, świadek stara się opowiadać tylko o tym, co sam widział lub czego doświadczył; mówi też o swojej postawie i motywach podjętych decyzji.   Zakres chronologiczny: 10.02.1940-2000   Miejsca wydarzeń: Vilnius (Wilno, Litwa), Tûmeň (Tiumeń, Federacja Rosyjska), Bajaryk (Syberia), Brest (Brześć, Białoruś), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Rzęsin (pow. Gryfice, woj. zachodniopomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Chicago (Stany Zjednoczone Ameryki), Wrocław (woj. dolnośląskie), Stargard (woj. zachodniopomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Trzygłów (woj. zachodniopomorskie), Katowice (woj. śląskie), Kukań (pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie), Radom (woj. mazowieckie)

Wspomnienia Romana Sutko z wywózki na Sybir, pobytu w obozie, repatriacji na tzw. Ziemie Odzyskane, służby wojskowej i szkolenia na kombajnistę w PGR; świadek dużo miejsca poświęca historii swojego ojca, który wstąpił do armii gen. Andersa i pozostał po wojnie w Anglii, oraz prób utrzymania z nim kontaktu przez rodzinę   Zakres chronologiczny: 1940-1986   Miejsca wydarzeń: Asowyja (Osowa, Białoruś), Nawagrudak (Nowogródek, Białoruś), Archangielsk (daw. ZSRR), Saratow (daw. ZSRR), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Piekary (pow. oławski, woj. dolnośląskie), Jelcz-Laskowice (pow. oławski, woj. dolnośląskie), Norwich (Wielka Brytania)

Relacja sanitariuszki AK i sybiraczki dot. okoliczności jej aresztowania przez NKWD, śledztwa i skazania oraz pobytu w łagrze w Workucie.   Zakres chronologiczny: 1940-1956.   Miejsca wydarzen: Wilno (Litwa), Kaługa (Rosja), Workuta (Rosja), Mińsk (Białoruś), Gwoździkiany (Białoruś), Raubiszki (Białoruś), Sużany (Litwa), Łukszany (Białoruś), Moskwa (Rosja), Lwów (Ukraina), Grodno (Białoruś), Gliwice (woj. śląskie), Bydgoszcz (woj.kujawsko-pomorskie)

Warszawa, 01-04-1989. Uniwersytet Warszawski, Auditorium Maximum. Niezależne Forum Kultury. N/z Artur Międzyrzecki. Fot. NAF Dementi

Wrocław 11-02-1989. Kościół Św. Trójcy, ul. Krzycka, msza św. dla sybiraków (łagierników). Fot. NAF Dementi

Wrocław 11-02-1989. Kościół Św. Trójcy, ul. Krzycka, msza św. dla sybiraków (łagierników). Fot. NAF Dementi

Wrocław 11-02-1989. Kościół Św. Trójcy, ul. Krzycka, msza św. dla sybiraków (łagierników). N/z akcja zbierania zdjęć i pamiątek z pobytu w ZSRS. Fot. NAF Dementi

Wrocław 11-02-1989. Kościół Św. Trójcy, ul. Krzycka, msza św. dla sybiraków (łagierników). Fot. NAF Dementi

[miejsce wykonania fotografii nieznane; napis w języku polskim i rosyjskim]

[niezidentyfikowane osoby przed pomnikiem łagierników w Workucie wystawionym przez Stowarzyszyszenie Łagierników]

[druga od lewej Wanda Kiałka (wówczas Cejko)]

[zdjęcie kopalni nr 9/10 w Workucie wykonane prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę bądź Stanisława Kiałkę]

[kopalnia nr 9/10 w Workucie; prawdopodobnie zdjęcie wykonane przez Wandę Kiałkę bądź Stanisława Kiałkę]

[zdjęcie wykonane przypuszczalnie przez Wandę Kiałkę bądź Stanisława Kiałkę]

[przypuszczalnie autorem zdjęcia Wanda Kiałka bądź Stanisław Kiałka]

[Workuta, ul. Moskiewska; przypuszczalnym autorem zdjęcia Wanda Kiałka]

[fragment Workuty; zdjęcie wykonane przypuszczalnie przez Wandę Kiałkę]

[kopalnia nr 9/10 w Workucie]

[od lewej: Wanda Kiałka (wówczas Cejko), Barbara Dudycz]

[na fotografi wykonanej przypuszczalnie przez Wandę Kiałkę widoczna grupa niezidentyfikowanych osób]

[pierwsza od prawej prawdopodobnie Barbara Dudycz; przypuszczalnie zdjęcie wykonane przez Wandę Kiałkę]

[fotografia nieznanej pary łagierników wykonana prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę]

[ślub niezidentyfikowanej pray łagierników uwieczniony prawdopodobnie przez Wandę Kiałkę]

[zdjęcie wykonane prawdopodobnie aparatem należącym do Wandy Kiałki]

[na zdjęciu widoczna rzeka Workuta przepływająca przez miasto o tej samej nazwie; fotografia wykonana prawdopodobnie aparatem Wandy Kiałki]

życzenia dla Stanisława Kiałki od kolegów z łagru, prawdopodobnie z okazji imienin

adresatem korespondencji rodzina Wandy Kiałki w Polsce

zaświadczenie o zwolnieniu z łagru wystawione dla Wandy Kiałki (wówczas Ciejko)

na odwrociu kartki życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych 1949 r. (przypadająjących na 17-18 kwietnia) napisane odręcznie przez Wandę Kiałkę (wówczas Ciejko) 26 marca

zaświadczenie o zatrudnieniu w Kombinacie Norylskim wystawione dla Franciszka Korzeniowskiego;

życzenia dla Stanisława Kiałki od kolegów z łagru, prawdopodobnie z okazji imienin

adresatem korespondencji rodzina Wandy Kiałki w Polsce

na odwrociu kartki życzenia z okazji Świąt Wielkanocnych 1949 r. (przypadająjących na 17-18 kwietnia) napisane odręcznie przez Wandę Kiałkę (wówczas Ciejko) 26 marca

rysunek wskazuje, że kartka powstała z okazji świąt Bożego Narodzenia

na odwrociu odręczna adnotacja autorki rysunku: "Już dobrze podstarzała, trochę nieudana, na zawsze ta sama kochająca i stęskniona Wasza córka i siostra"

Wanda Kiałka (wówczas Cejko) podczas pobytu w łagrze w Workucie

• Wspomnienia Wandy Nowakowskiej z okresu wywózki do ZSRR. Autorka wspomnień została wywieziona 13 kwietnia 1940 roku ze Lwowa najpierw do Kirgistanu, nastepnie do Kazachstanu skąd powróciła do kraju w 1946 roku. Jej obszerna relacja dotyczy w całości pobytu na zesłaniu. Szczegółowy opis podzielony jest chronologicznie i datowany pod koniec każdego z rozdziałów. We wspomnieniach opowiada o warunkach podróży, przyjeździe na miejsce i ulokowaniu ich w kirgiskiej wiosce gdzie przez długi okres miała okazję poznac miejscowe wierzenia i zwyczaje. Następnie przeniesiono ją wraz z bratankiem do osiedla na terenie Kazachstanu gdzie miała spędzić następne 5 lat. Pani Wanda szczegółowo opisuje pomoc w postaci paczek, które otrzymywali z kraju i zazdrość Rosjanek ogladających wydobywane skarby. Opisuje wzruszającą historię pieska, którego udało jej sie na miejscu udomowić, który był jej pocieszeniem w trudnych momentach. Nastepnie opowiada dramatyczny okres uwięzienia w rosyjskim obozie za odmowę przyjęcia paszportu ZSRR. Dzięki Pani Wandzie dowiadujemy się jak wyglądało życie w rosyjskim wiezieniu podczas II wojny światowej. Po odbyciu dwuletniej kary powraca do wioski, w której została aresztowana. Wykończona długą karą dochodzi do siebie i wraz z resztą towarzyszy niedoli czeka na pozwolenie powrotu do kraju. Na samym końcu szczegółowo opisuje podróż powrotną do kraju i nastroje wśród towarzyszy podróży.]
•  
• Zakres chronologiczny: 1940-1946
• Miejsca wydarzeń: Львів (dawna nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów, teraz Lviv, Ukraina), Kirgistan, Kazachstan, Ко́тлас (Kotłas, Rosja), Свердловская область (Obwód Swirdłowski, Rosja).

• Wspomnienia osoby piszacej pod pseudonimem "Jednoróg", w których opisuje on swoje przeżycia od momentu wybuchu II wojny światowej, łącznie ze swoim udziałem w szeregach Armii Krajowej w obronie ludności cywilnej przed agresją Ukraińców. Następnie opisuje moment aresztowania przez NKWD i wywózkę na daleka Syberię. Dalej opowiada o przymusowej pracy w różnych miejscach i o warunkach, które panowały na miejscu. Po uzyskaniu amnestii po prawie dziesięcioletnim pobycie uzyskuje pozwolenie na powrót do kraju. W części końcowej opisuje szczegółową trasę powrotu do Polski i moment odnalezienia rodziny.]
• Zakres chronologiczny: 1939-1954
• Miejsca wydarzeń: Siemianówka (woj. podlaskie), Pustomyty (Ukraina), Sokolniki (nieistniejąca dziś wieś w pow. lwowskim), Magadan (Rosja), Susuman (Rosja), Chabarowsk (Rosja), Ułan Bator (Mongolia), Moskwa (Rosja), Medyka (woj. podkarpackie), Wrocław, Oleśnica.