Relacja reemigranta z Zagłębia Ruhry dot. okoliczności wyjazdu jego rodziny do Niemiec przed wybuchem I wojny światowej i powrotu do Polski po zakończeniu II wojny światowej, życia reemigrantów w okolicach Wałbrzycha oraz pracy w górnictwie.   Zakres chronologiczny: początek XX w. - lata 80. XX w.   Miejsca wydarzeń: Herne (Niemcy), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Mieroszów (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Kowalowa (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Stare Bogaczowica (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Złotoryja (woj. dolnośląskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie)

Marian Fuks, urodzony 28 września 1914 roku w Płońsku w spolonizowanej rodzinie żydowskiej, przed wojną studiował w Szkole Reporterów Dziennikarskich,zmobilizowany do 9. Pułku Strzelców Konnych, w którym służył w latach 1936-38, jako rezerwista zmobilizowany we wrześniu 1939 roku, aresztowany i skazany na prace w łagrze w Uchcie,uwolniony w lipcu 1941 na mocy układu Sikorski-Majski, żołnierz 1. Warszawskiej Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte, po wojnie pracował w wojsku, był redaktorem „Przeglądu Kwatermistrzowskiego”, zwolniony z pracy w 1967 na fali antysemickiej nagonki, następnie zatrudniony w Żydowskim Instytucie Historycznym, redaktor kwartalnika „Biuletynu ŻIH”, w 1993 roku uzyskał tytuł profesora, autor kilkanastu książek oraz kilkaset artykułów naukowych, inicjator powstania muzeum upamiętniającego Stanisława Moniuszkę.

Kazimiera Kozieł z koleżankami, Zalesie, lata 30. XX wieku

Stefania Idasiak z domu Rodak (po lewej) i Weronika Kowalczyk w Niemczech, początek lat czterdziestych.

Helena Gryśkowa z kolegą z III Zapasowego Pułku Piechoty w 1944 roku.

Fotografia rodzinna z okazji pięćdziesiątej rocznicy ślubu, Breslau 6.05.1934 rok.

Łucja Lukserek z rodziną w przedwojennym Wrocławiu (wtedy Breslau).

Małżeństwo Polki Łucji Lukserek (działaczki Związku Polaków w Niemczech) i Niemca – Wilhelma Schmidta z synem Henrykiem.

Łucji Schmidt z synem Henrykiem przedwojennym Wrocławiu (wtedy Breslau).

[Popiersie nieznanego z nazwiska żołnierza prawdopodobnie Wojsk Ochrony Pogranicza.]

[Awers] Grupa mężczyzn w szpitalu, prawdopodobnie w obozie przejściowym w Fuldzie, trzech na pryczach trzech obok prycz, z tyłu szafka na rzeczy osobiste i piecyk, tzw. "koza"; Wasyl Litke siedzi pierwszy od lewej. [Rewers - opis autorstwa Wasyla Litke] fotografia jak tatuś leżał wszpitalu [!] ten Francuz przy tatusiu co leży to ciebie odrysował z twojej fotografii i zabrał sobie Wasyl Litke po zajęciu miejscowości Schwarza, gdzie pracował, przez armię amerykańską, przebywał w szpitalu i w obozie przejściowym prawdopodobnie w Fuldzie.

[Awers] Trzech polskich pracowników przymusowych, być może w miejscu pracy lub zakwaterowania w Schwarza w Turyngii, stoją w na trawniku pod drzewem, w tle wiejskie zabudowania gospodarcze; wszyscy ubrani w marynarki i spodnie wyjściowe, na marynarkach mają naszywkę polskiego robotnika przymusowego, mężczyzna w środku trzyma zwiniętą gazetę, prawdopodobnie numer Gońca Warszawskiego; pierwszy od prawej Wasyl Litke, drugi prawdopodobnie Julian Kopacki, trzeci prawdopodobnie Adam Cent [Rewers - trzy adnotacje pochodzące od dwóch różnych osób] Litke zapł [zamazana] Adam Cent Julian Kopacki / i mój ojciec Wasyl Litke w rodzinie nazywany Marian Wasyl Litke w latach 1940-1945 przebywał na robotach przymusowych w miejscowości Schwarza w Turyngii.

[Awers] Portret zbiorowy robotników przymusowych w Niemczech, prawdopodobnie w miejscu zakwaterowania - 9 mężczyzn siedzących i stojących przy długim stole z porcjami jedzenia i butelkami napojów, za nimi piętrowe prycze; jeden ze stojących posiada naszywkę robotnika przymusowego z terenu Czechosłowacji; drugi od prawej siedzi Wasyl Litke. [Rewers: adnotacja częściowo oddarta, częściowo nieczytelna] Wasyl Litke przebywał na robotach przymusowych w miejscowości Schwarza w latach 1940-1945.

[Awers] Portret zbiorowy robotników przymusowych w Niemczech, prawdopodobnie w miejscu zakwaterowania - 12 mężczyzn siedzących i stojących przy długim stole pod zasłoniętym oknem, obok widoczny fragment piętrowej pryczy; większość osób posiada naszywkę polskiego robotnika przymusowego; pierwszy od lewej siedzi Wasyl Litke. [Rewers] Kochanej żonie i córce z Pobytu na obczyźnie na Wieczną pamiąe [!] Marjan / Schwarza/Saale in Thüringen 6.12.41 r. Według Leokadii Litke Wasyl Litke zwany był w rodzinie Marianem.

Grupa robotników przymusowych stojąca na drodze, najprawdopodobniej w miejscowości Schwarza w Turyngii; trzech ubranych w robocze kombinezony, trzech w marynarkach, swetrach i spodniach wyjściowych; pierwszy od lewej obywatel Czechosłowacji, drugi od lewej Wasyl Litke, drugi od prawej niezidentyfikowanej narodowości, pozostali to Polacy. Wasyl Litke przebywał od 1940 do 1945 w miejscowości Schwarza w Turyngii; na innych zdjęciach widoczna jest naszywka polskiego robotnika przymusowego, jaką nosił.

Portret Wasyla Litke w garniturze z naszywką polskiego robotnika przymusowego, obok krzesło z położoną czapką, w tle skalna ściana

Stefania Idasiak z domu Rodak opisuje ucieczkę przed Niemcami, wywiezienie na roboty przymusowe do Niemiec, relacje z Niemcami, którzy pilnowali robotników przymusowych, znęcanie się nadzorcy nad pracownikami za nienoszenie znaku „P”, lęk przed rosyjskimi żołnierzami, kolejne miejsca zamieszkania po wojnie, w Kowalówce oraz w Namysłowie.   Zakres chronologiczny: 1920-2018   Miejsca wydarzeń: Galowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Kowalówka (woj. podkarpackie), Namysłów (woj. opolskie), Galewice (pow. wieruszowski, woj. łódzkie), III Rzesza (obecnie Niemcy), Wieliczka (woj. małopolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Łódź (woj. łódzkie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kępno (pow. kaliski, woj. wielkopolskie), Poznań (woj. wielkopolskie)

Stefan Arczyński, fotograf, opisuje życie przed wojną na terenie Niemiec, pracę w zawodzie fotografa, m.in. robienie zdjęć podczas Igrzysk Olimpisjkich w Berlinie w 1936 roku, aresztowanie, służbę wojskową w szeregach Wermachtu podczas II Wojny Światowej, niewolę rosyjską, przyjazd do Polski i pracę jako fotograf we własnym zakładzie fotograficznym.   Zakres chronologiczny: 1916-1956   Miejsca wydarzeń: Essen (Niemcy), Berlin (Niemcy), Wrocław (woj. dolnoślaskie), Kamienna Góra (woj. dolnośląskie), Verdun (Francja), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Niendorf (Niemcy), Monchengladbach (Niemcy), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Międzygórze (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Lubawka (pow. kamiennogórski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Wołgograd (Rosja), Gdańsk (woj. pomorskie)

Relacja Lucjana Korszka, motocyklisty i działacza sportowego, dotyczy II wojny światowej w Breslau, działań zbrojnych podczas Festung Breslau, pracy w Poltegorze, roli Stadionu Olimpijskiego w powojennym życiu sportowym wrocławian, kariery w sportach motorowych i realiów żużlowych.   Zakres chronologiczny: 1939-2017   Miejsca wydarzeń: Horst (Niemcy), Wrocław (woj. dolnośląskie), Sosnowiec (woj. śląskie), Katowice (woj. śląskie), Berlin (Niemcy), Poznań (woj. wielkopolskie), Leszno (woj. wielkopolskie), Rawicz (woj. wielkopolskie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Szklarsa Poręba (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Londyn (Wielka Brytania)

Relacja Andrzeja Wirgi, członka Solidarności Walczącej, dotyczy udziału w opozycji, początków Solidarności, pracy w Polarze, Elwro i w Polskim Związku Motorowym, wybuchu stanu wojennego, działalności Solidarności w Niemczech, Polonii w Niemczech. Zakres chronologiczny: 1945-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina), Frankfurt (Niemcy), Warszawa (woj. mazowieckie), Magdalenka (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Gdańsk (woj. pomorskie), Düsseldorf (Niemcy), Bremen (Niemcy)  

Relacja kierowcy PKS i działacza związkowego na temat początków pracy związkowej w NRD, strajków w Sierpniu '80, podróży do Gdańska po potwierdzenie podpisania porozumień, pracy związkowca w okresie Karnawału Solidarności i sytuacji po wprowadzeniu stanu wojennego. Świadek porównuje pracę związków w NRD i w PRL, opisuje pracę w MKS-ie, reakcje Wrocławian na strajki w Sierpniu, wspomina o wyborze na przewodniczącego związku PKS, o wydarzeniach bydgoskich z marca 1981 i o represjach władz wobec związkowców w stanie wojennym.   Zakres chronologiczny: ok. 1976-ok. 1983   Miejsca wydarzeń: Weimar (Turyngia, Niemcy), Wrocław (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Złoty Stok (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Awers: panorama miejscowości Schwarza z zakładem przemysłowym nad rzeką na pierwszym planie, w tle niewysokie góry; podpis Schwarza Gesamtansicht Foto E. Glaser Rewers: list od Wasyla Litke dla córki / adresat Frau Leokadja Litke Litzmannstadt niemiecka okupacyjna nazwa Łodzi Lejmanstrasse 8 adres przekreślony, dopisane innym narzędziem i innym charakterem pisma Schwarza Saale nieczytelneu góry adnotacja Empfänger und an strasse? 8 Unbekant adresat i numer na ulicy? nieznany 20/XI podpis listonoszaczęsciowo uszkodzony zielony znaczek z napisem Deutsches Reich 6 Pfennige, stempel poczty w Schwarza z datą 16.6.1940