Showing 2 results

Authority record
wojna światowa (1939-1945)

Skalski Stanisław

  • Polska
  • Person
  • ur. 1915-11-27 w Kodymie (dzisiejsza Ukraina), zm. 2004-11-12 w Warszawie

Urodził się w Kodymie, w okolicach Odessy. Maturę zdał w 1933 roku w Dubnie. Edukację na poziomie wyższym kontynuował w Warszawie, jednak bez większych sukcesów. Najwięcej czasu spędzał w Mokotowskim Aeroklubie, w którym ukończył kurs szybowcowy i przysposobienie obronne. W 1935 roku wstąpił do armii i od razu trafił na szkolenie do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W 1936 roku dostał się do upragnionej Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. 1 października 1938 roku został mianowany podporucznikiem. Przed wybuchem II wojny światowej stacjonował w Toruniu gdzie należał do 4 pułku lotniczego. Podczas kampanii wrześniowej był wyróżniającym się pilotem, notując najwięcej samodzielnych i zespołowych zestrzeleń. Brał udział w bitwie o Anglię notując świtne wyniki, sam został zestrzelony i musiał salwowac się ucieczką z płonącego samolotu. Na początku 1941 roku został przeniesony do polskiego dywizjony 306. Przesiadł się z Hawkera Hurricane'a do myśliwca Spitfire i latał od tej pory podczas działań nad Europą Zachodnią. W lutym 1943 roku przeniósł się do Polskiego Zespołu Myśliwskiego prowadzącego działania nad Północną Afryką. W kwietniu 1944 roku przejął dowództwo nad polskim Skrzydłem Myśliwskim nr 133 i wraz z nim brał udział w działaniach D-Day i później ofensywy. Podczas wojny naliczono mu 18 i 11/12 trafienia co stawiało go w rzędzie z najlepszymi pilotami alianckimi. Do kraju powrócił w 1947 roku, trafił od razu do armii gdzie rozpoczął służbę jako instruktor techniki piltorażu. W 1948 roku został aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii. W "procesie kiblowym" skazano go w 1950 roku na karę śmierci. Przez ponad rok siedział w celi oczekując na wykonanie wyroku, kiedy to 24 stycznia 1951 roku Bierut postanowił ułaskawić go. 11 kwietnia 1956 roku nastąpiła rewizja wyroku, Skalski został wypuszczony na wolność 20 kwietnia i wypłacono mu odszkodowanie. Po rehabilitacji powrócił do wojska w stopniu majora, a następnie w 1957 awansował na podpułkownika i zajmował się głównie administracją. 10 kwietnia 1972 roku przeniósł się do rezerwy. W 1968 roku w stopniu pułkownika został mianowany sekretarzem generalnym Aeroklubu PRL. Po zakończeniu wojskowej kariery udzielał się w ZBOWiDzie. Próbował przystąpić do polityki w 1991 roku z ramienia Samoobrony. Zmarł w 2004 roku, pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Mordarski Marian

  • Polska
  • Person
  • ur. 1927-11-10 w Nowym Sączu (woj. małopolskie) zm. 2003-02-04 we Wrocławiu

Mikrobiolog, żołnierz, urodził się w 1927 roku w Nowym Sączu, ukończył szkołę podstawową w czasie II wojny światowej. W 1944 roku dołączył do polskiej partyzantki za pośrednictwem Józefa Stadnickiego. W szeregach Armii Krajowej funkcjonował pod pseudonimem "Orzeł". Po wkroczeniu wojsk sowieckich próbował ujawnić się i złożyć broń, ale działania NKWD skutecznie mu w tym przeszkodziły, namawiając go do współpracy. W oddziale zajmował się akcjami bojowymi, dywersją, a także wykonywaniem wyroków sądowych. Następnie służył pod dowództwem Józefa Kurasia "Ognia", sam przyjmując kryptonimy najpierw "Ojca", a później "Śmiga". W oddziale tym działał aż do śmierci dowódcy w 1947 roku. Po wyjściu z ukrycia próbował na nowo ułożyć sobie życie, w czym znacznie przeszkadzały mu działania Urzędu Bezpieczeństwa. Jego życiowym szczęściem okazało się trafienie na profesora Ludwika Hirszfelda, który ówcześnie już będąc gwiazdą światowego formatu w dziedzinie immunologii wziął go na swojego asystenta. Po ukończeniu studiów pracował do 1957 roku w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN. Tytuł profesora uzyskał w 1970 roku, a następnie kierował Instytutem Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. L. Hirszfelda najpierw w latach 1981-85 jako wicedyrektor, a potem już jako dyrektor do 1999 roku. W 1991 został także zaproszony do panteonu PAN. Za swoje zasługi w dziedzinie nauki i walki o niepodległość został nagrodzony odznaczeniami państwowymi, Krzyżem Armii Krajowej w 1995 roku i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski również w 1995 r.